Shining Girls crafts a complex narrative that intertwines the psychological aftermath of trauma with the eerie unpredictability of time manipulation. While its layered storytelling creates a haunting atmosphere, the series struggles to fully explore its potential themes of identity, violence, and power, leaving some aspects
In A Taxi Driver, director Jang Hoon brings to life one of South Korea’s darkest chapters—the 1980 Gwangju Uprising—through the perspective of an unlikely hero, Kim Man-seob, a Seoul taxi driver. This emotionally charged political drama exposes the brutality of state repression and the indispensable
1987: When the Day Comes masterfully portrays South Korea’s dark history of repression, drawing parallels to recent political events. Through gripping storytelling and emotional depth, the film highlights the sacrifices made for democracy, reminding audiences that freedom is never granted overnight—it is fought for, often
Dark is a masterfully intricate narrative that dismantles the illusion of free will, exposing a deterministic reality where time loops entangle destinies. By blending quantum mechanics with philosophical discourse, the series challenges our perception of reality, mirroring Schrödinger’s paradox in a gripping, visually stunning, and
Force Majeure masterfully exposes the fragility of modern masculinity and the illusion of control in relationships. Östlund’s meticulous direction, sharp satire, and unflinching gaze challenge viewers to reconsider trust, responsibility, and identity when confronted with crisis—asking whether our true nature is revealed only when faced
Mohammad Ali Bashe Ahangar, the director of The Queen (2012), brings his personal war experiences to the screen, defying Iran’s dominant war cinema. His work highlights the psychological toll of warfare, contrasting soldiers’ struggles with the political leaders who orchestrate conflicts, making The Queen a
In State of Siege, Costa-Gavras crafts a complex narrative that goes beyond traditional political cinema. By delving into the political and social turmoil of Latin America, Gavras critiques global power dynamics and the contradictions inherent in armed struggle. This film remains a powerful example of
Giuseppe Tornatore’s Baarìa takes viewers on a poetic journey through the turbulent history of Italy, encapsulating the struggles of three generations in a small Sicilian town. More than just a family drama, the film intricately weaves Italy’s political evolution, from fascism to communism, with a
Krzysztof Kieślowski’s The Double Life of Véronique delves into the unspoken connections between two women—one in Poland and the other in France—united by a shared fate despite their contrasting political worlds. Set against the backdrop of the Cold War, the film explores the subtle ways
Arizona Dream (1993), directed by Emir Kusturica, uses surrealist imagery and dark humor to critique the American Dream, consumerism, and the identity crisis plaguing modern society. Through its protagonist, Axel, the film explores the conflict between familial expectations and personal aspirations, highlighting the hollowness of
Good Bye Lenin! transcends its family drama roots to offer a powerful commentary on political and social upheaval. Set in the aftermath of the Berlin Wall’s fall, the film delves into the psychological and social struggles of East Germans adjusting to a capitalist world. As
The trajectory of women in Iranian cinema has shifted from passive, objectified figures to influential filmmakers shaping narratives. Despite systemic restrictions, female directors have defied traditional norms, redefining cinematic representation and creating space for women’s voices in an industry long dominated by patriarchal structures. This
As is true in Iran, where press and television archives were destroyed following the 1979 revolution, history is written by the winners. Except for a few individuals who look up the scant information they can find, actors, models, and athletes who were once well-known have
Avec Shining Girls, Apple TV+ propose un thriller atypique où le temps se dérègle sous l’effet du traumatisme. Elizabeth Moss incarne une survivante cherchant à comprendre un assassin insaisissable. Si la série captive par son ambiance et ses concepts, son intrigue complexe risque de perdre certains spectateurs.
Plus de 260 films ont été réalisés suite à la guerre Iran-Irak, y compris “La Reine” (2012), qui explore les points de vue des soldats des deux camps et interroge la responsabilité des dirigeants dans les guerres. Bien qu’il ait rencontré des obstacles en Iran en raison de sa représentation politique de la guerre, “La Reine” reste un film émouvant et stimulant.
Dans Exam, Stuart Hazeldine plonge huit candidats dans une épreuve où l’intelligence ne suffit pas : manipulation, alliances et trahisons s’enchaînent dans un huis clos oppressant. Entre critique sociale et thriller psychologique, le film interroge notre rapport à la réussite et aux mécanismes du pouvoir.
Avec La Double Vie de Véronique, Kieślowski tisse un récit empreint de mystère et de poésie, explorant le lien inexplicable entre deux femmes identiques vivant dans des mondes parallèles. Entre esthétique envoûtante et réflexion existentielle, le film transcende le réel pour interroger notre rapport au destin et à l’invisible.
Avec Baarìa, Tornatore livre un récit épique et nostalgique sur l’Italie, entre idéalisme et désillusions politiques. Entre poésie visuelle, musique envoûtante d’Ennio Morricone et construction narrative fragmentée, le film explore les tensions entre engagement révolutionnaire et réalité sociale, offrant une réflexion subtile sur l’histoire contemporaine italienne
Arizona Dream est une critique acerbe du rêve américain et de la société consumériste. Par un mélange de surréalisme, d’humour grinçant et d’errance poétique, Emir Kusturica dresse un portrait absurde et désenchanté d’un monde où la réussite se mesure à l’aune du matérialisme et de l’illusion.
Good Bye Lenin! de Wolfgang Becker explore, avec humour et mélancolie, les bouleversements politiques et identitaires de l’Allemagne réunifiée. À travers l’histoire d’un fils prêt à tout pour protéger sa mère de la réalité, le film interroge la manipulation des récits historiques et la nostalgie d’un monde disparu.
Le 20 juin 2009, Neda Agha-Soltan est tuée lors d’une manifestation à Téhéran. Sa mort, filmée par un passant, devient rapidement un symbole mondial de la résistance contre le régime iranien, diffusée massivement sur Internet et marquant l’utilisation des réseaux sociaux pour contourner la censure.
La guerre est déclarée entre l’Iran et Israël… mais seulement dans un film d’animation 3D. Plusieurs films montrant la destruction de l’État d’Israël par l’Iran circule actuellement sur internet. Et le mystère reste entier sur les producteurs de ces films à gros budget.
L’histoire est écrite par les vainqueurs : voilà un adage frappant de vérité en Iran. Dès le lendemain de la révolution islamique de 1979, les nouvelles autorités ont bloqué l’accès aux archives des médias, plongeant dans l’oubli toute une génération de stars qui détonnaient dans la nouvelle société islamique. Des personnalités dont notre Observateur tente laborieusement de retrouver les traces.
«دختران درخشان» بیش از یک داستان معمایی درباره قاتلان سریالی است. سازندگان این سریال تلاش دارند تا پیچیدگیهای تروما و تاثیرات آن بر زندگی شخصیتها را به تصویر بکشند و نشان دهند که چگونه واقعیت میتواند در دنیای افراد از هم بپاشد. داستان حول شخصیت کربی میچرخد، زنی که پس از حمله یک قاتل سریالی به طرز معجزهآسا از مرگ رهایی یافته است. او در دنیای پر از تغییرات زمانی و متافیزیکی گرفتار میشود و در تلاش است تا حقیقت را کشف کند.
«راننده تاکسی» فیلمی تاریخی و سیاسی است که به روایت قیام گوانگجو در سال ۱۹۸۰ میپردازد. این فیلم با نگاهی انسانی و واقعگرایانه، داستان مردی به نام کیم مان-سوب را دنبال میکند که در مواجهه با سرکوب و خشونت حکومتی، از فردی بیخبر به یک انسان مسئولیتپذیر تبدیل میشود. «راننده تاکسی» علاوه بر نمایش خشونتهای سیاسی، اهمیت رسانههای آزاد و نقش آنها در افشای حقیقت را برجسته میکند و به مبارزه مردم برای آزادی و دموکراسی اشاره دارد.
فیلم «۱۹۸۷؛ وقتی آن روز بیاید»، تلاش دارد تا داستان سرکوب خشونتآمیز مخالفان در کره جنوبی را در دهههای ۱۹۸۰ به تصویر بکشد و نشان دهد چگونه جامعهای تحت فشار، به دنبال عدالت و دموکراسی میجنگد. فیلم روایتگر مرگ یک دانشجوی دانشگاه سئول تحت شکنجه است که پس از انتشار این خبر، موجی از اعتراضات در میان دانشجویان و رسانهها شکل میگیرد. با تلاشهای بیوقفه روزنامهنگاران و افراد درون دستگاه قضایی، این جنایت به افکار عمومی راه پیدا میکند و سرانجام دولت شکست خود را میپذیرد. این داستان از واقعیتهای تاریخی الهام گرفته است
سفر در زمان، همواره یکی از موضوعات پرطرفدار در دنیای فیلمها و سریالها بوده است، اما «تاریکی» با نگاهی فلسفی و عمیق به این موضوع، آن را از سایر آثار متمایز میکند. برخلاف دیگر آثار مشابه که معمولاً با رویکردی سطحی و طنزآمیز به این مفهوم میپردازند، این سریال بهطور جدی به بررسی پیچیدگیهای زمان و تغییرات آن میپردازد. داستان «تاریکی» مخاطب را به دنیایی پر از سوالات بیپاسخ و تحولات عمیق میبرد، جایی که تلاش برای دستکاری در گذشته نهتنها نمیتواند سرنوشت را تغییر دهد، بلکه در نهایت منجر به استیصال و ناامیدی میشود.
بحرانهای عاطفی و زناشویی، اغلب از حادثهای ساده آغاز میشوند؛ حادثهای که در نگاه اول بیاهمیت به نظر میرسد، اما لایههای پنهان و نادیدهگرفتهشده روابط را آشکار میکند. سالها تردید، نارضایتی، و انتظارات برآوردهنشده، درست مانند اولین تکه برفی که به راه میافتد و در نهایت به بهمنی بزرگ منجر میشود، چنین حوادثی میتوانند همه چیز را فرو بپاشند. فیلم فورس ماژور، روایتی دراماتیک از این حقیقت است؛ حقیقتی که در پس ظاهری آرام و زندگیای بهظاهر بینقص، حقایق تلخ یک رابطه زناشویی را برملا میکند.
جنگها در طول تاریخ همواره عامل تغییرات بزرگ در جوامع بودهاند. جنگ ایران و عراق نیز به عنوان یکی از طولانیترین جنگهای متعارف قرن بیستم، با جبههای گسترده از غرب تا جنوب و خط مرزیای به طول ۱۶۰۹ کیلومتر، طی هشت سال تاثیر عمیقی بر جامعه ایران گذاشت. این جنگ، که به تحولات بسیاری در عرصههای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی منجر شد، سینمای ایران را نیز به عنوان یکی از بازتابدهندگان مهم این تحولات، دستخوش تغییرات بنیادین کرد. از سینمای حماسی دوران جنگ تا آثار انتقادی و صلحطلبانه پس از آن، این هنر روایتگر فراز و فرودهایی بوده است که جنگ بر جامعه ایران تحمیل کرده است.
وحید رهبانی، پس از اجرای موفق نمایش «هدا گابلر» با انتقادات شدید رسانههای اصولگرا و اتهاماتی نظیر «ترویج تفکرات ضداسلامی» و «همکاری با نهادهای جاسوسی غربی» روبهرو شد. این حملات منجر به توقف نمایش و احضار او برای پاسخگویی شد. فشارها و اتهاماتی مانند حمایت از جنبش سبز و ادعای بهایی بودن، رهبانی را از صحنه هنری دور کرد. با گذشت زمان و تغییر مسیر او و حضور در پروژههایی چون «گاندو»، پرسشهای مهمی درباره تأثیر فشارهای سیاسی و اجتماعی بر سرنوشت هنرمندان ایرانی به وجود آمد. این یادداشت به بررسی سازوکارهای کنترل هنرمندان و تأثیر آن بر کاهش تنوع و استقلال هنری میپردازد.
در «حکومت نظامی»، کوستا گاوراس فراتر از روایت رایج مبارزات مسلحانه، به نقد ساختارهای قدرت جهانی و تأثیر آن بر کشورهای جهان سوم پرداخته است. این یادداشت، در گفتوگو با احمد سلامتیان، فعال سیاسی و از نزدیکان گاوراس، به تحلیل لایههای سیاسی این اثر میپردازد. فیلم با نقد جدال شرق و غرب، تصویری از تناقضهای مبارزات سیاسی و دخالتهای قدرتهای بزرگ ارائه میدهد و نشان میدهد که سینما چگونه میتواند به بستری برای بازاندیشی سیاست و عدالت بدل شود. این اثر همچنان پس از دههها، به عنوان یکی از ماندگارترین نمونههای سینمای سیاسی، الهامبخش تحلیلهای تازه است.
این مصاحبه به بررسی چالشهای موجود در زمینه رعایت کپیرایت برای آثار سینمایی ایرانی میپردازد. به دلیل عدم عضویت ایران در کنوانسیون برن، فیلمسازان ایرانی عملاً امکان پیگیری حقوقی آثار خود را در خارج از کشور ندارند. همچنین، پخش غیرقانونی فیلمها در وبسایتها و کانالهای یوتیوب باعث میشود سود اصلی به دست کسانی برسد که هیچ نقشی در تولید آثار نداشتهاند. در این گفتگو، راهحلهایی مانند استفاده از پلتفرمهای قانونی برای نمایش فیلمها نیز بررسی شده که گرچه موفقیتهایی داشتهاند، اما همچنان با چالشهایی چون هزینههای بالا و محدودیتهای زیرساختی مواجهاند.
در این گفتوگو، رفتار صحیح کاربران در مواجهه با تصاویر آزار کودکان در شبکههای اجتماعی بررسی شده است. بازنشر این تصاویر، حتی با نیت کمک، میتواند آسیبهای روانی و اجتماعی جبرانناپذیری به کودکان وارد کند و واکنش جامعه را نسبت به این مسائل کاهش دهد. به جای انتشار تصاویر، توصیه میشود از طریق مراجع قانونی و مددکاران اجتماعی اقدام شود و آموزش کاربران برای واکنشهای صحیح و مؤثر در این زمینه ارتقا یابد.
فیلم «گره بادر-ماینهوف» به کارگردانی اولی اِدل، با بهرهگیری از بازسازی بصری دههٔ ۱۹۷۰، داستان ظهور و افول گروه رادیکال «ارتش سرخ آلمان» را روایت میکند. هرچند تصاویر مستندگونه و صحنههای اکشن فیلم خیرهکننده است، اما روایت سریع و گاه سطحی آن باعث میشود زمینههای تاریخی و ایدئولوژیک جنبش بهدرستی مورد تحلیل قرار نگیرد. این فیلم، با وجود انتقادها به سادهسازی تاریخ، همچنان بهعنوان اثری ارزشمند برای علاقهمندان به تاریخ معاصر و مسائل سیاسی توصیه میشود.
مستند «این فیلمها رو به کی نشون میدین؟» ساخته رخشان بنیاعتماد، روایت زندگی فراموششدگان شهرک فاطمیه در محله ۱۳ آبان است؛ جایی که گودنشینانی از دهه ۵۰، با فقر و محرومیت دستوپنجه نرم میکنند. بنیاعتماد با نگاهی انسانی و شجاعانه، دوربین خود را به دل این فضا میبرد و بیصداترین اقشار جامعه را به تصویر میکشد. این مستند با نمایش تلخیها و نابرابریها، به هنر بهعنوان ابزاری برای آگاهی، پرسشگری و تغییر نگاه میکند و بارقهای از امید را در دل تاریکی به تصویر میکشد.
پیشنهاد عقیمسازی کارتنخوابها، بازتاب تفکرات خطرناکی است که مشکلات اجتماعی را به ویژگیهای فردی تقلیل میدهند و مسئولیت سیاستگذاران را نادیده میگیرند. این نگاه غیرانسانی، بهجای بررسی ریشههای ساختاری فقر و بیعدالتی، قربانیان را مقصر جلوه میدهد و تغییرات اساسی را نفی میکند. با ارائه نمونههایی چون پروژه «خانه کودک شوش»، نشان داده شده که حمایت اجتماعی و اقتصادی چگونه میتواند چرخه فقر را بشکند و عدالت اجتماعی را تقویت کند. تنها با آگاهیبخشی و مطالبهگری عمومی میتوان با چنین تفکرات غیرمنصفانهای مقابله کرد.
در جامعهای که حتی اشاره به نام چهرههای سیاسی منتسب به جنبش سبز جرم محسوب میشود، شاهد تغییرات عجیبی در عرصههای اجتماعی و سیاسی هستیم. خبرنگاران جریان مسلط بر قدرت به ابزار بازجویی تبدیل شدهاند و این وضعیت تهدیدی جدی برای آزادی بیان و نقد اجتماعی است. در چنین فضایی، هنرمندان مجبورند یا از مواضع خود عقبنشینی کنند یا با فشارهای سنگین مواجه شوند. در این فضا کمال تبریزی با اشاره به مسئولیت بیشتر صاحبان قدرت، بر لزوم تعقل و تدبیر در تصمیمگیریها تأکید میکند.
نیروی انتظامی ایران در سالهای اخیر انتشار ویدئوهایی از تعقیب و گریز مجرمان مسلح و عملیاتهای پلیسی را افزایش داده است. این تصاویر که تاکنون کمتر در رسانههای رسمی ایران دیده میشدند، سؤالاتی درباره انگیزه این اقدام و تأثیر آن بر جامعه ایجاد کردهاند. آیا هدف، نمایش اقتدار پلیس است یا این ویدئوها ناخواسته حس ناامنی را در جامعه تقویت میکنند؟ در این مصاحبه، به بررسی سابقه تولید این محتوا، نقش رسانهها و تأثیر اجتماعی انتشار این تصاویر پرداخته شده است.
هنرمندان ایرانی که به دلیل محدودیتها و سانسور در ایران نتواستهاند فرصتی برای شکوفایی هنری پیدا کنند، به جستجوی فضایی آزادتر برای ارائه هنر خود هستند. مهاجرت به رسانههایی مانند تلویزیون جم ممکن است فرصتی برای فرار از سانسور به نظر برسد، اما این شبکهها بعید است محیطی پایدار برای هنرمندان فراهم کنند. نکته اصلی این است که هنرمندان نه برای رسانه خاص، بلکه برای دستیابی به فرصتهایی برای دیده شدن و شکوفایی هنری، به مهاجرت روی میآورند تا در فضایی آزادتر به فعالیت بپردازند.
در سینمای ایران، برخی بازیگران بدون هیچ وسواس و دغدغهای در هر پروژهای بازی میکنند، حتی اگر فیلمها در تضاد با نیازهای جامعه باشند. این تنها مسئلهی مالی نیست، بلکه ضعف عمیق در دانش سینمایی است. نمونهی بارز آن، بازیگری مشهور با میلیونها فالوور است که در یک برنامهی تلویزیونی حتی کوئنتین تارانتینو و فرانسیس فورد کوپولا را نمیشناخت. این اتفاق نشان میدهد که در سینمای ایران، به جای تفکر و آگاهی، تعداد فالوورها معیار ارزشگذاری شده است. در این شرایط، سینما از ابزاری برای آگاهیبخشی، به صنعتی برای مصرفگرایی تبدیل میشود.
فیلم پرزیدنت ساخته محسن مخملباف، داستان رئیسجمهور یک کشور خیالی را روایت میکند که پس از سقوط حکومتش به میان مردم عادی پناه میبرد. مخملباف در این اثر به تحلیل روانشناختی دیکتاتورها و پیامدهای انقلابها پرداخته و تأکید میکند که سقوط یک دیکتاتور ممکن است تنها جای یک مستبد را با دیگری عوض کند. این فیلم با نمادپردازی و روایت فلسفی، پرسشی اساسی را مطرح میکند: آیا جامعه میتواند از چرخه خشونت و انتقام خارج شود و به سوی آشتی حرکت کند؟
مسیر زنان در سینمای ایران از حضوری منفعل و کلیشهای در نقشهای مطیع و حاشیهای، تا رسیدن به جایگاهی مقتدر در مقام فیلمسازان مستقل، تحولی پیچیده و پرچالش بوده است. از دهه ۱۳۳۰ که زنان صرفاً بهعنوان نمادهای جذابیت یا عناصر فرعی در داستانها حضور داشتند، تا دهه ۱۳۵۰ که سینمای موج نو فرصتهای تازهای را برای بازیگران زن ایجاد کرد. پس از انقلاب ۵۷، هرچند سینما در ابتدا زنان را به حاشیه راند، اما در دهههای بعد، حضور آنان در مقام فیلمسازان مستقل شدت گرفت و در نهایت، دهه ۱۳۸۰ به نقطه عطفی در رشد و تثبیت جایگاه زنان در سینمای ایران تبدیل شد.
همهچیز از یک ایدهی ساده شروع شد؛ نشریه خانوادگی! آن موقع هیچکداممان نمیدانستیم که این بازی کوچک چطور آیندهمان را شکل میدهد. نشریهای که به نام «اوشا» شروع شد، در ابتدا تنها به ثبت لحظات خانوادگی و نوشتن درباره موضوعاتی ساده مثل آشپزی و مهمانیها پرداخته بود، اما به تدریج تبدیل به پروژهای بزرگتر شد. ما هر ماه نشریهای منتشر میکردیم و به نوعی شبکه اجتماعی فامیلی خودمان را داشتیم. این پروژه، بیش از هرچیز ما را با مفهوم کار تیمی آشنا کرد و یاد داد که چطور یک ایده ساده میتواند به یک تجربهی بزرگ تبدیل شود. و امروز، وقتی به آن روزها نگاه میکنم، متوجه میشوم که در حال ساختن آیندهمان بودیم، بدون آنکه بدانیم.
یه مرض عجیبی بین بعضی از ایرانیهای خارج از کشور هست که انگار هیچ راه درمانی براش پیدا نمیشه! یهجوری فارسی رو با انگلیسی قاطیپاتی میکنند که انگار اگه تو حرفاشون یه جمله کامل فارسی باشه، عزتنفسشون خدشهدار میشه! نه اینکه بخوان یه زبان را درستودرمان حرف بزنن، نه! یه ملغمه عجیبی تولید میکنند که نه خودش زبونه، نه تکلیف آدمایی که بهش گوش میدن معلومه! به قول شاملو یه «زبان حرامزاده»!
«دفترکودکی» با هدف انعکاس نظرات مختلف سیاسی و فکری در حوزه حقوق کودکان، به تلاشی مهم در راستای احقاق حقوق این گروه پرداخت. این هفتهنامه به بررسی وضعیت کودکان در ایران و دیگر نقاط جهان، نقشی که ساختارهای سیاسی بر سرنوشت آنان میگذارند و تاثیر هنر و ادبیات بر این مسائل پرداخت. این تلاشها به دور از مرزبندیهای سیاسی بود و بهدنبال گسترش آگاهی درباره حقوق کودکان در جامعه بود.
رخشان بنی اعتماد با «قصه ها» سعی دارد به رسالت هنری که به عهده اش هست عمل کنه و آینهای تمام قد از جامعه باشد حالا امثال لاله افتخاری هرچه میخواهند فریاد بزنند که این سیاه نمایی است اما این روایت را مردم می پذیرند چون تک تک آن را در جامعه دیدند و با تمام وجود حس کردند.
در سالهای اخیر، انیمیشنهای حمله ایران به اسرائیل به یک ابزار مهم در جنگ نرم تبدیل شدهاند. این انیمیشنها که عمدتاً هدفگذاری برای کودکان دارند، توسط گروههایی ناشناس تولید میشوند و ارتباطات آنها با حزبالله لبنان و سپاه پاسداران ایران مشهود است. این پروژهها به دنبال هنجارسازی برای ترویج «جنگ مقدس» و ایجاد روحیه جهادی در نسل جدید هستند، در حالی که کیفیت فنی این آثار به شدت ضعیف و شعارزده است.
مجموعه تلویزیونی «کلاه قرمزی»، به کارگردانی ایرج طهماسب و حمید جبلی، در بیش از دو دهه توانسته است جایگاهی ویژه در تلویزیون ایران پیدا کند. این برنامه با شخصیتهای غیرقابل پیشبینی و فاصلهگیری از ارزشهای ایدئولوژیک، توانسته است نظر مخاطبان بزرگسال و کودک را جلب کند. در این مصاحبه، علی فاتحی و فرهاد مرادی به بررسی علت ماندگاری این برنامه، تاثیر آن بر تربیت کودکان و فاصلهگیری از کلیشهها و فرهنگ رسمی حاکم میپردازند.
ستارههایی که به دلیل سانسور و نابودی آرشیو رسانهها فراموش شدهاند: از دختران ایرانی که به عنوان دختر شایسته جهان شناخته شدند تا اسطورههای فوتبال. جمله معروفی هست که میگوید: «تاریخ را فاتحان مینویسند»، اما شاید این جمله تنها بخشی از واقعیت را بیان کند و بخش دیگری را نادیده بگیرد. بخشی که در آن فاتحان تاریخی که گذشتگان نوشتهاند، خود گاهی تاریخ را سانسور میکنند. به این ترتیب، بسیاری از وقایع تاریخی و چهرههای مهم از حافظه جمعی محو میشوند.
در این مصاحبه با محمد حقیقت، کارشناس و فعال برجسته سینمای ایران، به بررسی نقش سینمای کودک در معرفی سینمای ایران به جشنوارههای بینالمللی و تاثیر آن بر رشد سینما در ایران پرداخته شده است. حقیقت به تجربیات خود از راهاندازی فستیوالهای سینمای ایرانی در پاریس و همکاری با نشریات معتبر فرانسوی میپردازد و به چگونگی شکلگیری این موج سینمایی در ایران بعد از انقلاب و تاثیر آن بر سینماگران جوان و فیلمهای کودک اشاره میکند.
سینمای کودک در ایران از دهه ۴۰ با تلاشهایی همچون تاسیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به شکوفایی رسید. فیلمهایی مانند «نان و کوچه» و «دونده» تأثیرات فرهنگی و آموزشی زیادی بر کودکان داشتند. با گذشت زمان، سینمای کودک به سوی استفاده ابزاری از کودکان و به حاشیه رفتن آثار آموزشی سوق پیدا کرد، و امروز این سینما نه تنها مخاطب گذشته را از دست داده بلکه در معرض بحرانهای جدی قرار دارد.
تلویزیون در سالهای گذشته به تدریج از نقشاش به عنوان یک رسانه آموزشی فاصله گرفته و به ترویج سبک زندگی لوکس و سرگرمیهای سطحی پرداخته است. برنامههایی که در دهههای گذشته بیشتر به هشدارهای تربیتی و آموزشی میپرداختند، حالا به ابزارهایی برای سرگرم کردن کودکان تبدیل شدهاند. این تغییر رویکرد نه تنها حقوق کودکان را نادیده گرفته، بلکه باعث شده است که رسانه به جای آموزش و آگاهیرسانی، به تحریک احساسات مخاطب بپردازد. برنامههای تلویزیونی امروز به جای توجه به مشکلات واقعی کودکان، در تلاشند تا با نمایش دنیای غیرواقعی و لوکس، به ایجاد احساسات در مخاطب بپردازند.
در شرایط اقتصادی و تبلیغاتی ایران، موسسات کنکوری توانستهاند با استفاده از تبلیغات تلویزیونی، حضور غالبی در ذهن مخاطب ایجاد کنند. این تبلیغات بهطور مداوم تلویزیون و دیگر رسانهها را اشغال کرده و بهطور غیرمستقیم به ترویج فرهنگی میپردازد که تنها راه موفقیت جوانان را در تحصیلات دانشگاهی میبیند. با این حال، این روند بهطور ناخودآگاه فضا را برای رقابتی نادرست و کاذب میسازد و بسیاری از خانوادهها را در باور به یک «آینده روشن» با تحصیلات دانشگاهی گمراه میکند
تلویزیون در ایران بهعنوان اصلیترین رسانه جمعی، از گذشته تاکنون نقش مهمی در پر کردن اوقات فراغت کودکان داشته است. با این حال، تلویزیون ملی به دلیل نداشتن رقیب، نه تنها توجهی به نیازهای مخاطب ندارد، بلکه در بسیاری از موارد تلاش برای رقابت با تلویزیونهای ماهوارهای یا اصلاح برنامههای خود را ندارد. این وضعیت باعث شده است که تلویزیون ماهوارهای با برنامههایی به زبان فارسی جایگزین رسانه ملی شود، اما برنامههای تلویزیونی برای کودکان هنوز از محتوا و کیفیت مطلوبی برخوردار نیستند.
هرکسی ممکن است قربانی تجاوز شود؛ از کودکان و مردان بالغ گرفته تا سالمندان، اما احتمال وقوع آن در زنان و کودکان بیشتر است. از نگاه روانشناسی، بسیاری از قربانیان این خشونتها تلاش میکنند تا موضوع را مخفی نگه دارند. چرا که در صورت افشا، از ترس برچسب بدنامی، مشکلات بیشتری برایشان ایجاد میشود. به همین دلیل، بیشتر قربانیان ترجیح میدهند راز خود را در دل نگه دارند و از بیان حقیقت پرهیز کنند.
از زمان انقلاب ۵۷، حضور زنان در استادیومهای ایران با موانع قانونی و مذهبی روبهرو بوده است. این موضوع به مرور زمان با تلاشهای زنان برای دستیابی به حق تماشای مسابقات ورزشی و واکنشهای مقامات سیاسی و مذهبی همراه بوده و همچنان چالشهای فرهنگی و سیاسی زیادی در مسیر تحقق این حق ساده شهروندی وجود دارد. این مسأله که به یکی از نمادهای جداسازی جنسیتی تبدیل شده، به پیچیدگیهای فرهنگی و سیاسی ایران دامن زده است.
در دهه اخیر، بیش از ۳۰۰ هزار کودک سرباز در بیش از ۳۰ درگیری جنگی حضور داشتهاند و میلیونها کودک دیگر درگیر آثار ناشی از جنگها شدهاند. در شرایط جنگی، کودکان نه تنها از نظر جسمی و روانی آسیب میبینند، بلکه بهطور فزایندهای به عنوان ابزارهای جنگی مورد استفاده قرار میگیرند. این مقاله به تحلیل نقش سینما در بازنمایی تاثیرات جنگ بر کودکان میپردازد و آثار برجستهای همچون “باشو غریبه کوچک”، “پایان کودکی” و “آتش در خرمن” را مورد بررسی قرار میدهد. سینما در این زمینه، گاه با تقدیس جنگ و ترویج قداست مبارزه، کودکان را به قهرمانان جنگی بدل کرده است.
فیلم «شهر زیبا» ساخته اصغر فرهادی، با نگاهی واقعگرایانه و متفاوت به موضوع اعدام کودکان در ایران، داستانی پرتنش و تاثیرگذار از زندگی نوجوانان محکوم به اعدام را به تصویر میکشد. فرهادی با استفاده از سینمایی ساده و دقیق، به نقد عمیق مفاهیم عدالت، اخلاق و نظام قضائی کشور میپردازد. این فیلم نه تنها به مسئله اعدام کودکان بلکه به چالشهای اجتماعی، خانوادگی و دینی نیز اشاره دارد و در نهایت به مخاطب تلنگری جدی در مورد مسئولیتهای اجتماعی و انسانی میزند.
مجموعه “قصههای مجید” به داستان کودکی میپردازد که در دنیای بیپناهی و نابرابریها قرار دارد. مجید، کودک پرشور و کنجکاو، در تلاش است تا از محدودیتهای اقتصادی و اجتماعی فراتر رود و با چالشهای روزمرهاش مقابله کند. این مجموعه، که بر اساس آثار هوشنگ مرادی کرمانی ساخته شده، به شکلی تاثیرگذار و واقعی، مشکلات کودکانه را در بستری از واقعیتهای اجتماعی و خانوادگی به تصویر میکشد و عواطف و شکستهای کودکی را در لایههای مختلف روایت میکند.
ابوالفضل جلیلی، کارگردانی که به سینمای «گرافیک سینمایی» باور دارد، در آثار خود از دیالوگهای ساده و روایتهای تلخ بهره میبرد تا مشکلات اجتماعی و بهویژه مسائل کودکان را در بستر واقعیتهای سخت جامعه ایران به تصویر بکشد. سینمای جلیلی با وجود جوایز بینالمللی متعدد، در ایران به دلیل ممیزیها و محدودیتهای فرهنگی به انزوا رفته است. فیلمهای او، بهویژه آثار جنگی و کودکانهاش، با وجود ارایه تصویری صادقانه از واقعیتها، هرگز بهطور عمومی اکران نشدهاند.
در جریان فینال مسابقات فوتبال غرب آسیا، عمرو السومه، بازیکن تیم ملی سوریه، با برافراشتن پرچم مخالفان رژیم بشار اسد، اتفاقی سیاسی را رقم زد که بازتاب گستردهای داشت. این اقدام که در پی شعارهای ضد رژیم در سکوها صورت گرفت، به اعتراضات سیاسی در زمین فوتبال دامن زد و بسیاری از طرفداران و مسئولان رژیم سوریه را شگفتزده کرد. این حادثه به نمادی از اعتراضات داخلی سوریه تبدیل شد و در رسانهها بازتاب زیادی پیدا کرد.
«یک خانواده محترم»، اولین فیلم بلند مسعود بخشی، با اکران موفق در فرانسه توجه بسیاری از منتقدان و رسانهها را به خود جلب کرد و به عنوان فیلمی سیاسی و اجتماعی به تحلیل فساد و خشونت در ایران پرداخت. با این حال، در ایران، فیلم با مخالفتهای شدیدی روبرو شد، بهویژه از سوی رسانههای اصولگرا که آن را تهدیدی برای روایتهای رسمی دانستند. این فیلم بهویژه بهخاطر نحوه نمایش واقعیتهای ایران در دوران پس از جنگ و مسائل خانوادگی پیچیده، انتقادات و تحریفهایی را برانگیخت.
“یک خانواده محترم” نه تنها یک درام تلخ اجتماعی، بلکه نقدی است بر عملکرد جامعه ایران در پس از جنگ و دوران بازسازی. فیلم با بررسی چالشهای مختلف نسلی و مشکلات خانوادههایی که در دوران جنگ دچار بحران شدهاند، نگاهی تند و اجتماعی به واقعیتهای تلخ دارد. با تصاویر مستند از جنگ و شخصیتهایی که در تقابل با فساد مالی و اجتماعی ایستادهاند، این فیلم در عین حال که به نقد جنگ و تبعات آن میپردازد، در قالبی انتقادی به وضعیت موجود جامعه ایران میپردازد و پرسشی جدی از نسلها و سیاستهای حاکم بر کشور مطرح میکند.
در سینمای ایران، پروژههایی چون «سوادیکا» و «لاله» با بودجههای کلان و تحت حمایتهای دولتی، پرسشهایی درباره نحوه تخصیص منابع و تاثیرات سیاسی به وجود آوردهاند. این پروژهها که با هزینههای میلیاردی در بحرانیترین شرایط اقتصادی تولید میشوند، با اعتراضاتی از سوی سینماگران مستقل و منتقدان روبرو هستند که به روابط پشتصحنه و تضادهای موجود در سیاستهای فرهنگی اشاره دارند. همچنین، موضوع فساد سینمای ایران و برخوردهای متناقض با کارگردانان و فیلمها از دیگر محورهای این بحث است.
در اکتبر ۲۰۱۲، عکسی از گلشیفته فراهانی در کنار محمد سلطان الحبتور، یکی از چهرههای برجسته دنیای مد، در فستیوال ابوظبی منتشر شد. این عکس باعث واکنشهای تند و توهینآمیز در فضای مجازی شد، بهویژه از سوی کسانی که این تصویر را به اشتباه به همخوابی با مرد عرب تعبیر کردند. این موضوع نه تنها انعکاس نژادپرستی در جامعه ایرانی است، بلکه به بحث مالکیت زنان و نگاه مردسالارانه در ایران نیز پرداخته میشود. در این فضای واکنشمحور، مرد عرب که در عکس حضور داشت، به عنوان فردی شناخته میشود که نقشی برجسته در دنیای مد دارد و با این وجود، مواجهه با این تصویر نشاندهنده نگرش نژادپرستانه و تبعیضآمیز در برخی از بخشهای جامعه ایرانی است.
سینمای کودک در ایران در دهههای گذشته شاهد تحولات بسیاری بوده است. از دوران طلایی دهه ۴۰ و ۵۰ که فیلمهایی چون “دونده” و “بچههای آسمان” موفقیتهای جهانی به دست آوردند، تا کاهش چشمگیر تولیدات در دهههای اخیر، روند این سینما رو به افول گذاشته است. موانع متعدد از جمله تغییرات مدیریتی، عدم تعریف چهارچوب مشخص برای سینمای کودک و دخالتهای سلیقهای در تصمیمگیریها، از عواملی هستند که این حوزه را با چالشهای جدی مواجه کردهاند.
پس از انتخاب فیلم «یه حبه قند» برای معرفی به مراسم اسکار ۲۰۱۳، وزیر ارشاد دولت ایران به دلیل اعتراض به فیلم موهن ضداسلامی، تصمیم به تحریم این رویداد گرفت. این اقدام که توسط برخی سینماگران مورد انتقاد قرار گرفت، منجر به واکنشهای مختلفی در میان اهالی سینما شد. برخی معتقد بودند که این تصمیم به جای تحریم، باید از فرصتها برای معرفی سینمای ایران استفاده میکرد. کارگردان فیلم، رضا میرکریمی، این تصمیم را بدون توافق و برخلاف خواست خود دانست و اعتراض خود را به دروغگوییهای دولت اعلام کرد.
در حالی که گمانهزنیها درباره انتخاب نماینده ایران در اسکار ۲۰۱۳ شدت گرفته، ایرج طهماسب کارگردان «کلاه قرمزی و بچهننه» پیشنهاد داده که این فیلم به دلیل داشتن ویژگیهای فرهنگی منحصر به فرد ایران، برای رقابت در اسکار معرفی شود. از سوی دیگر، جمال شورجه خواستار تحریم اسکار به دلیل تولید فیلمهای موهن علیه پیامبر اسلام شد و این تصمیم را واکنشی به سیاستهای آمریکا دانست.
مستند «والعصر»، نخستین مستند تلویزیونی در مورد آیتالله منتظری، به کارگردانی علی فاتحی، در سالگرد تولد این شخصیت برجسته به روی آنتن رفت. این مستند با استفاده از منابع تصویری نادر و مصاحبه با کسانی که بهواسطه حضور در جنبش سبز یا ارتباط مستقیم با آیتالله او را شناختهاند، به تحلیل جایگاه دینی و سیاسی ایشان در تاریخ معاصر ایران میپردازد. علی فاتحی در گفتگو با “راه دیگر” به دشواریهای ساخت این مستند در شرایط پس از جنبش سبز و چالشهای محدودیت منابع اشاره کرده و تاکید دارد که پخش مناسب آثار در این دوران همچنان یکی از بزرگترین مشکلات فیلمسازان ایرانی است.
موسسه آوینی که با هدف بازسازی تاریخ جنگ و تولید مستندهای دفاع مقدس تأسیس شد، پس از درگذشت مرتضی آوینی بهطور فزایندهای تحتتأثیر سیاستهای درونحکومتی قرار گرفت. این موسسه، در حالی که بسیاری از سینماگران منتقد سینمای ایران را پشت سر خود دارد، به تریبونی برای فیلمسازان حامی جناحهای خاص تبدیل شده است. فعالیتهایی همچون ساخت فیلمهای دفاع مقدس، همراه با جنجالهای سیاسی و فرهنگی، مسیر این موسسه را بهسمت رادیکالیزه شدن سوق داده است
واسلاو هاول و میرحسین موسوی، دو شخصیت برجسته معاصر، هنر و سیاست را در هم آمیختند تا تغییرات اجتماعی عمیقی ایجاد کنند. هاول، نمایشنامهنویس و رئیسجمهور چک، از هنر به عنوان وسیلهای برای مبارزه با ظلم و فساد استفاده کرد و انقلاب خود را بر پایه حقیقت و ارزشهای انسانی رهبری نمود. در ایران، موسوی از ادبیات سیاسی و هنر برای تحقق آرمانهای انقلاب ۵۷ و ایجاد تغییر اجتماعی بهره برد. این مقاله به چگونگی تبدیل هنر به نیرویی برای تغییرات سیاسی و اجتماعی و تأثیرات این دو چهره در این روند میپردازد.
حس بویایی یه قدرت جادوییه که میتونه شما رو از وسط یک خیابون غریبه ببره وسط خاطرات شیرین یا ناخوشایند. بوی یک کوچه، یه غذا یا حتی بوی عرق صبحگاهی در مترو میتونه چنان شما رو به گذشته پرت کنه که حتی متوجه نشید! بوها هم میتونن خاطرات رو محکم بکوبند تو صورتتون، یا مثل یه سفر هیجانانگیز شما رو به دنیای دیگهای ببرن. گاهی یه بوی خاص، خاطرات خوب رو میاره، گاهی هم با یه بوی عرق مترو، انگار خودتون رو وسط جهنم میبینید!
سید محمد خاتمی، علیرغم وعدههای انتخاباتی و حمایت بیسابقهای که از مردم دریافت کرد، نتوانست اهداف اصلی انقلاب ۵۷ را در دوران ریاستجمهوریاش محقق کند. انتقادهای اصلی به او مربوط به عدم توجه به بدنه اجتماعی و ضعف در مقابله با استبدادزدگی ساختار سیاسی ایران است. این ناتوانیها از جمله در برقراری اعتماد عمومی و جلب حمایت مردمی، از دلایل اصلی ناکامی جنبش اصلاحات به شمار میروند. در نهایت، مسیر آشتی ملی تنها زمانی ممکن است که حاکمیت به حقوق شهروندی احترام بگذارد و زمینه رقابتهای آزاد سیاسی را فراهم کند
خط سوم اصلاحطلبی جریانی نوظهور است که در واکنش به ناکامیهای سیاسی و سرخوردگی از راهکارهای موجود شکل گرفته است. این گروه به دنبال اصلاحات اساسی در قانون اساسی و برقراری حکومت سکولار است و معتقد است که برای تحقق تغییرات واقعی باید از مصالحه با حکومت دست کشید و به کنشهای هزینهساز برای حاکمیت روی آورد. آنها اصلاحات را بهعنوان مسیری کمهزینه برای تغییرات تدریجی انتخاب کرده، اما برخلاف اصلاحطلبان محافظهکار، مشارکت سیاسی را حق همه گروههای اجتماعی میداند و هیچگونه ملاحظات ایدئولوژیک قدیمی را نمیپذیرد.
فیلم “آزمون” به کارگردانی استوارت هازلدین، یک تریلر روانشناختی در فضایی محدود است که گروهی از افراد را در یک رقابت شغلی با چالشهای اخلاقی و روانشناختی مواجه میکند. در این آزمون غیرمعمول، نه تنها هوش افراد بلکه توانایی آنها در مدیریت بحران، رفتارهای اجتماعی و رقابت در شرایط تحت فشار آزمایش میشود. فیلم به بررسی تعاملات انسانی در برابر نظم بیرحم حاکم و تأثیرات قدرت و تبعیض در چنین محیطهایی میپردازد و پرسشی بنیادین درباره اخلاق، بقا و راههای رسیدن به موفقیت در دنیای رقابت مطرح میکند
«مرگ و دوشیزه»، ساخته رومن پولانسکی، فیلمی است که بهطور عمیق در دل تاریخ معاصر ریشه دارد و نهتنها داستان یک زن شکنجهشده را روایت میکند بلکه بهطور تلویحی به پرسشهایی دربارهی عدالت و فراموشی در جوامع پس از دیکتاتوری میپردازد. این فیلم در ایران بهویژه پس از وقایع سال ۱۳۸۸ به یک آینه تبدیل میشود، جایی که قربانیان و شکنجهگران در تلاقی با گذشته و آیندهای پر از تردید و بیعدالتی قرار میگیرند. در یک کشاکش بین عدالت و انتقام، مخاطب خود را در موقعیت قضاوت دربارهی حقیقت و فراموشی مییابد.
لبنان در طول تاریخ روابط پیچیدهای با ایران داشته است. از ورود امام موسی صدر در دهه ۱۹۶۰ که موجب تقویت قدرت شیعیان لبنان و تاثیرات اجتماعی و اقتصادی گسترده شد، تا دوران احمدینژاد که با سیاستهای خصمانه علیه اسرائیل و حمایت از حزب الله، روابط ایران و لبنان وارد مرحلهای جدید از تنش و چالشها شد. تحلیلگران بر این باورند که ایران باید روابط خود را با دولت لبنان گسترش دهد و نه تنها با حزب الله، چرا که گسترش نفوذ نظامی ایران در لبنان نگرانیهایی را ایجاد کرده است.
فیلم «خداحافظ لنین» ساخته وولفگانگ بکر، به تحولات پس از سقوط دیوار برلین و فروپاشی جمهوری دموکراتیک آلمان شرقی میپردازد. داستان فیلم حول شخصیت الکساندر و تلاش او برای حفظ واقعیت گذشته برای مادرش، کریستین، میچرخد که در اثر سکته به کما رفته و پس از به هوش آمدن با دنیای جدیدی روبهرو میشود. این فیلم با ترکیب طنز و درام، به بررسی موضوعاتی چون نوستالژی برای گذشته، نقش رسانهها در تغییر واقعیت و بحرانهای هویتی پس از تغییرات اجتماعی و سیاسی میپردازد
کپیسازی در سینمای ایران به روندی رایج تبدیل شده است که بسیاری از پروژهها به دنبال تقلید از آثار موفق خارجی هستند. اخیراً فیلمنامهای با شباهتهای آشکار به سریال پرطرفدار «لاست» در دست ساخت قرار گرفته است. در این شرایط، جای خالی سرمایهگذاری بر ایدههای نو و بومی که بازتابدهنده فرهنگ و دغدغههای داخلی باشد، احساس میشود.
سیاستهای اخیر وزارت ارشاد در مورد نمایش آثار سینمایی ایرانی در خارج از کشور، با هدف کنترل محتوای فیلمها و جلوگیری از انتشار آنها بدون مجوز، واکنشهای زیادی را برانگیخته است. بر اساس این سیاستها، فیلمسازانی که بدون اجازه وزارت ارشاد فیلمهای خود را به نمایش بگذارند، با محرومیت از فعالیت سینمایی مواجه میشوند.
فیلم باریا ساخته جوزپه تورناتوره، اثری شاعرانه و تاریخی است که بهطور غیرمستقیم تحولات سیاسی و اجتماعی ایتالیا را در قرن بیستم به تصویر میکشد. این درام حماسی که به زندگی پپینو تورناتوره، فعال سیاسی کمونیست، میپردازد، از گذار ایتالیا از فاشیسم به جمهوریخواهی و از فقر به آرمانگرایی صحبت میکند. با استفاده از موسیقی مسحورکننده انیو موریکونه و ساختار غیرخطی، فیلم به بررسی تقابل آرمانها با واقعیتهای اقتصادی و اجتماعی میپردازد و نگاه انتقادی به شکست ایدئولوژیها در برابر نیازهای معیشتی دارد.
«زندگی دوگانه ورونیکا»، ساخته کریشتف کیشلوفسکی، داستان دو زن با چهرهای مشابه در دو کشور متفاوت است که بهطور نادیدنی به یکدیگر متصلاند. این فیلم با بهرهگیری از زیباییشناسی بصری خاص، موسیقی متافیزیکی و روایتی شاعرانه، بهدنبال بررسی سرنوشت، هویت و پیوندهای انسانی در دنیای پر از تضادهای سیاسی و اجتماعی است. کیشلوفسکی، در این اثر، مرزهای میان واقعیت و خیال را محو کرده و مخاطب را به تجربهای عمیق از ارتباطات نادیدنی و تأمل در سرنوشت انسانی دعوت میکند.
«نامزدی طولانی» فیلمی است که در دوران جنگ جهانی اول به روایت یک داستان عاشقانه میان ماتیلدا و مانش میپردازد. در این فیلم، ژان پیر ژونه با استفاده از فرم غیرخطی و ترکیب ظریف عناصر احساسی و سیاسی، بر تأثیرات جنگ بر زنان و جامعه فرانسه تأکید میکند. این اثر، در حالی که داستانی عاشقانه و انسانی است، با نقدی به بیعدالتیهای اجتماعی و فساد ارتش، به پرسشهای عمیقی درباره سیاستها، طبقاتی و سرنوشت انسانها در بستر جنگ میپردازد.
فیلم «رویای آریزونا» اثر امیر کوستوریتسا در سال ۱۹۹۳، با استفاده از سبک سوررئالیستی و طنز تلخ، به نقد رویای آمریکایی و بحران هویت در جامعه مدرن میپردازد. شخصیت اصلی، اکسل، در جستجوی فرار از سرنوشت شوم زندگی آمریکایی، درگیر تضادهای خانوادگی و اجتماعی میشود. با تصاویری رویاگونه و نمادهای عمیق، کوستوریتسا به نقد مصرفگرایی و امپریالیسم آمریکا میپردازد و در نهایت تصویری از جامعهای با ورشکستگی اخلاقی و معنوی به نمایش میگذارد.
