٩٠ سال پس از تولد «آیت الله»
در ٩٠ سالگى تولد آیت الله منتظرى، على فاتحى درباره ایده ى تولید این مستند در سال گذشته به “راه دیگر” مى گوید: «از شروع جنبش سبز کمتر چشمی بود که به دنبال واکنش های آیت الله منتظری در قبال مسایل و مصائب جنبش سبز نباشد؛ ایشان به دلیل نقش دینی و سیاسی که داشت و انتقاداتی که به حاکمیت از سالهای پیش تر داشت و منجر به خروجش از دایره قدرت شد و نیز همراهی بی دریغش با مردم اهمیت ویژه ای داشت که تاثیرش را دو چندان مى کرد تا دردسری بزرگ برای حاکمیت و امیدی بزرگتر برای معترضین به کودتای انتخاباتی باشد. در سال های حیات فقیه عالیقدر به دلیل وابستگی صدا و سیما به قدرت و سنگ اندازی هایی که جلوی پای فیلمسازان مستقل می شد و وحشتی که حکومت ایجاد کرده بود. در داخل ایران هیچ فیلمسازی اقدام به ساخت مستند در مورد ایشان نکرده بود. و فیلمسازان خارج از کشور هم به دلیل عدم دسترسی به منابع تصویری موفق به ساخت مستندی از زندگی و فعالیت های آیت الله نشده بودند. و تنها با تلاش شاگردان ایشان تعدادی مصاحبه تصویری تهیه شده بود؛ تا سال گذشته با تلاش دوستان من در مجموعه رسام (راه سبز ایرانیان مالزی) تعدادی فیلم از سخنرانی های ایشان در سال های ۶۰ تا ۶۳ به دست من رسید».
على فاتحى مى افزاید: «دوستان رسام نیت ابتدایی شان این بود که این فیلم ها را مرتب کنند تا در مراسمی که برای درگذشت آیت الله قرار بود برگزار شود پخش کنند وقتی با من صحبت کردند من پیشنهاد ساخت مستند را مطرح کردم دوستان رسام هم به دلیل شناختی که از کارهای من داشتند و سابقه کارهای مشترک، پیشنهاد را قبول کردند. تیمی تشکیل شد و شروع به پردازش ایده کردیم. ایده ها یک به یک بررسی شد تا در آن جمع به این نتیجه رسیدیم که به دلیل نقش دینی که آیت الله داشت یک قسمت از درس تفسیر قرآن ایشان را محور مستند قرار بدهیم و بهتر این است که سوره ی والعصر را براى شروع انتخاب کنیم تا هم نشان دهیم که آقای منتظری چقدر به آموزه های قرآنی پایبند بودند و هم به این واسطه تلگنری به مخاطب بزنیم».
وقتى از فاتحى درباره دشوارى هاى دسترسى به منابع در داخل کشور مى پرسیم گویى سخت ترین بخش ماجرا را به یاد مى آورد و می گوید: «خیلی سخت است که یک فیلمساز بخواهد در مورد یک سوژه فیلم بسازد اما نتواند از همه منابع استفاده کند». کارگردان «والعصر» ادامه مى دهد: «به محض نهایی شدن ایده، من کار تولید را شروع کردم . احتیاج داشتم با کسانی مصاحبه داشته باشم که یا به واسطه شاگردی آیت الله، شناخت کاملی از ایشان داشته باشند یا به واسطه اتفاقات سیاسی ایشان را خوب بشناسند. لیستی آماده کردیم و با همت دوستداران آیت الله، مصاحبه هایی آماده شد. خیلی از منتقدان این مستند، به کیفیت تصاویر ایراد داشتند که خوب! البته به حق هم بود اما وقتی قرار باشد تصویرى مثلا در فرانسه گرفته شود و به فاصله ۲۴ ساعت برای من ارسال شود؛ آن هم با امکاناتی که در شرایط آن روزها در اختیار من بود و نیز هماهنگ کردن تصاویری که با دوربین های مختلف گرفته شده خیلی سخت بود».
اشاره ى کارگردان به «شرایط آن روزها» روایت آوارگى فیلمسازان و خبرنگاران و نویسندگانى است که در میانه ى زندان و و زندگى در سکوت، هجرت و آوارگى را برگزیدند و این مستند را یک فیلمساز آواره با امکانات محدودش ساخته است.على فاتحى مى افزاید: «بعد از ساخت فیلم، اولین جایی که فیلم اکران شد مراسم آیت الله منتظری در مالزی بود؛ برنامه خوبی را رسام تدارک دیده بود. به جرات میتوانم بگویم یکی از بهترین برنامه هایی بود که من در خارج از کشور دیدم. کمیته ای برای مراسم تشکیل شده بود و کارها را زیر نظر داشت و یکی از برنامه هایی که برای آن روز تعریف کرده بودند اکران فیلم بود. من خودم طبق عادت، آخر سالن ایستاده بودم و همه ی حواسم به واکنش مخاطب بود. و فقط اشک بود که با دیدن مستند سرازیر می شد و چه چیزی میتواند برای یک فیلمساز ارزشمند تر از تاثیر گذاری اثرش روی مخاطب باشد؟».
فاتحى اما یکى از سخت ترین کارها در شرایط پس از جنبش سبز را «پخش فیلم» مى داند و مى گوید: «ممکن است بهترین آثار ساخته شود که بتواند تاثیرات خوبی هم بر جامعه داشته باشد ولی چون در پخش مناسب و سزاوار اثر موفق نشده دیده نشود». او مستند والعصر را «کامل و در خور شخصیت آیت الله» نمى داند و آرزو مى کند «فرصتی دست بدهد تا بتوانم مستندی بهتر، از شخصیت ایشان بسازم».